სავანის ხელნაწერთა მიმოხილვა

ვატოპედის წმიდა და დიდ სავანეს გააჩნია ძალიან ძვირფასი და მრავალფეროვანი ხელნაწერთა კრებული, აქ დაცულია როგორც ბერძნული, ასევე ლათინური და სპარსული საღმრთისმსახურებო და ისტორიული შინაარსის დოკუმენტები.

ვატოპედის ბერძნულ ხელნაწერთა კრებული წმიდა დიმიტრის სკიტის ხელნაწერების ჩათვლით დღესდღეობით ითვლის 2050 ნიმუშს. მისი შეგროვება მონასტრის დაარსების  პირველივე წლებიდან დაიწყო და ეტაპობრივად გაგრძელდა კოდიკოების მიმატებით. ისინი ან თავად ვატოპედელებმა დაწერეს (მონასტრის უშუალო შეკვეთით), ან ვატოპედელების პირადი კრებულების, შესყიდვებისა და შემოწირულობების სახით წარმოიქმნა. დროთა განმავლობაში კრებული მცირდებოდა (დანაკლისს განიცდიდა), რაც ქურდობებითა და ნიმუშების გადაადგილებებით (იშვიათად კატასტროფებითაც) იყო გამოწვეული, რის შედეგადაც ხელნაწერთა ერთი ნაწილი დღეს უცხო ბიბლიოთეკებშია განთავსებული. ნაშრომთა უდიდესი ნაწილი საღმრთისმსახურებო და თეოლოგიური შინაარსისაა (რაც ჩვეული მოვლენაა მონასტრის ბიბლიოთეკებისათვის), თუმცა არც ის ხელნაწერებია მცირე, რომელნიც ძველი ბერძნული ლიტერატურის ტექსტებს შეეხება.